Οι δυνατότητες για νέες, αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας είναι τεράστιες κατά την στροφή προς
ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πράσινα κτίρια, περιβαλλοντικές υπηρεσίες, καθαρές μεταφορές, βιολογική γεωργία και ούτω καθεξής. Από την άλλη πλευρά, αναμένονται απώλειες θέσεων εργασίας, ιδίως στους πιο ρυπογόνους τομείς, επομένως πρέπει να προβλεφθούν επαγγελματικές μεταβάσεις.
Επιπλέον, όλες οι οικονομικές δραστηριότητες και επαγγέλματα που αντιμετωπίζουν μεταβαλλόμενες πρακτικές και την ανάγκη προσαρμογής των δεξιοτήτων τους. Η έλλειψη δεξιοτήτων μπορεί να αποτελέσει ισχυρό εμπόδιο στην οικολογική πρόοδο, καθυστερώντας τον τεχνολογικό και οικονομικό μετασχηματισμό.
Χρειάζεται επομένως δημόσια παρέμβαση για να βοηθηθούν οι αγορές εργασίας και τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις μιας πράσινης οικονομίας
1. Επιπτώσεις της οικολογικής μετάβασης στην εργασία
Στην πορεία προς μια πράσινη οικονομία, τα πρότυπα απασχόλησης υφίστανται αλλαγές τόσο ποσοτικά (δημιουργία και απώλειες στην εργασία) και ποιοτικά (εξέλιξη δεξιοτήτων και ποιότητα εργασίας). Η απασχόληση και το σύστημα κατάρτισης επηρεάζονται με τρεις τρόπους.
- Οι διαρθρωτικές αλλαγές οδηγούν σε αύξηση της ζήτησης για ορισμένες θέσεις εργασίας και μείωση για άλλες.
- Πολλά υπάρχοντα επαγγέλματα και βιομηχανίες θα βιώσουν οικολογικές αλλαγές στις εργασίες τους, κάτι που θα απαιτήσει προσαρμογές στα τρέχοντα πλαίσια κατάρτισης και προσόντων.
- Σε μικρότερο βαθμό, η νέα οικονομική δραστηριότητα μπορεί να δημιουργήσει νέα επαγγέλματα, ανάγκη για νέα προφίλ δεξιοτήτων, νέα προσόντα και εκπαιδευτικά πλαίσια.
Το Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ILO) προσδιόρισε οκτώ βασικούς οικονομικούς τομείς όπου οι αγορές εργασίας πρόκειται να αντιμετωπίσουν σημαντικές αλλαγές:
- Γεωργία
- Δασικές βιομηχανίες
- Αλιεία
- Ενέργεια
- Κατασκευαστική Βιομηχανία
- Τομέας οικοδομών
- Τομέας ανακύκλωσης
- Μεταφορές
2. Ο ρόλος της τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης
Η ανάγκη προσαρμογής των θέσεων εργασίας και των εργαζομένων γίνεται αισθητή σε διάφορους τομείς, ξεκινώντας από τη γεωργία, τη χημεία και τις βιομηχανίες ενέργειας και οικοδομής, όπου δημιουργούνται «πράσινες θέσεις εργασίας» (για παράδειγμα, ενεργειακός ελεγκτής) ενώ άλλες θέσεις εργασίας σταδιακά μειώνονται ή αλλάζουν δραματικά ( Για παράδειγμα, ένας πετροχημικός που στρέφεται στη φυτική χημεία) ενώ άλλοι βλέπουν μικρές αλλαγές στις καθημερινές τους δραστηριότητες (για παράδειγμα, οικολογική οδήγηση για κούριερ).
Αυτό υπογραμμίζει τον ρόλο των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης που πρέπει να διασφαλίσει ότι το ανθρώπινο δυναμικό προσαρμόζεται στις νέες απαιτήσεις για βιωσιμότητα.
3. Προς μια συντονισμένη, πολυμερή δέσμευση
Η δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας και η πρόβλεψη δεξιοτήτων σε μια πράσινη οικονομία μπορεί να πάρει διάφορες μορφές και να πηγάζει από πρωτοβουλία μιας μεγάλης σειράς ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένων κυβερνήσεις, ιδιωτικές εταιρείες, ΜΚΟ, φορείς εκπαίδευσης και κατάρτισης καθώς και άλλους κοινωνικούς εταίρους.
Για να προχωρήσουμε προς ένα συλλογικό, συνεκτικό όραμα βιώσιμης ανάπτυξης, χρειάζεται ένα ευνοϊκό περιβάλλον στο οποίο αυτές οι διάφορες πρωτοβουλίες και φορείς μπορούν να ανθίσουν και να συνεργαστούν.
Είναι ευθύνη των κυβερνήσεων και όχι των δυνάμεων της αγοράς να διασφαλιστεί η κατάλληλη ανταπόκριση της αγοράς εργασίας για τη μεγιστοποίηση των θετικών επιπτώσεων των πράσινων πολιτικών εργασίας. Για αυτούς τους σημαντικούς λόγους, είναι απαραίτητο να διασφαλίσει ότι οι πράσινες πολιτικές αντιμετωπίζουν όχι μόνο το ζήτημα των σκληρών υποδομών αλλά και το κοινωνικό και ανθρώπινο κεφάλαιο μέσω της ανάπτυξης δεξιοτήτων του ανθρώπινου κεφαλαίου.
Η ευθύνη των κυβερνήσεων είναι να χαράσσουν πολιτικές που να πλαισιώνονται γύρω από τη δέσμευση των δημόσιων, ιδιωτικών και άλλων ενδιαφερόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών εταίρων, και να καλύπτει τόσο τους εργοδότες όσο και τους εργαζόμενους. Τρία σημεία συνοψίζουν την πορεία προς την επίτευξη μιας ομαλής οικολογικής μετάβασης:
- Η σημασία των αλληλεπιδράσεων μεταξύ τομέων εργασίας και οι σχετικές πολιτικές.
- Η κινητοποίηση των ενδιαφερομένων μέσω της διοργάνωσης κοινωνικού διαλόγου σε εθνικό και τοπικό επίπεδο.
- Η ανάγκη για μια ευρεία στρατηγική που υπερβαίνει την κατάρτιση και περιλαμβάνει κοινωνικές πολιτικές (αγορά εργασίας, κοινωνική προστασία) και περιβαλλοντικές πολιτικές (υποδομές, πράσινα πρότυπα κ.λπ.).
Καταλήγοντας…
Η μετάβαση προς ένα πιο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης απαιτεί έναν συνδυασμό δραστικών μεταρρυθμίσεων σε τεχνολογίες και υποδομές αλλά και πολιτισμικές δομές, αξίες, συμπεριφορές και πρακτικές.
Οι απαιτούμενες οικονομικές επενδύσεις, η αλλαγή ατομικών και συλλογικών συμπεριφορών αντιπροσωπεύει μια τεράστια πρόκληση όσον αφορά την πολιτική ευαισθησία, τη δέσμευση και τον συντονισμό των ενδιαφερόμενων μερών.
Αυτή η πρόκληση είναι πάντα παρούσα όταν ασχολούμαστε με το ζήτημα της προσαρμογής των πρακτικών των οικονομικών παραγόντων γενικά και των συμπεριφορών και δεξιοτήτων των εργαζομένων πιο συγκεκριμένα. Για αυτούς τους λόγους και λόγω της σημασίας τους στη μετακίνηση προς μια πράσινη οικονομία χωρίς αποκλεισμούς, το ζήτημα της προσαρμογής των επαγγελματικών δεξιοτήτων χρήζει ιδιαίτερης προσοχής από τους φορείς χάραξης πολιτικής.
Η έλλειψη προσοχής και επένδυσης σε ανθρώπινο κεφάλαιο αποδεικνύεται ήδη ως ένας σημαντικός περιορισμός στην πράσινη οικονομία και τις οικονομικές και κοινωνικές ευκαιρίες της, συμπεριλαμβανομένων των ευκαιριών για αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας.
